Schisisteam Friesland
Wat is de taak van een orthodontist in het Friese schisisteam?
Het woord orthodontist is samengesteld uit ortho (recht) en odontos (tanden). Een orthodontist (beugeltandarts) is een tandarts die na het behalen van het tandartsdiploma nog vier jaar voltijds heeft doorgeleerd op de universiteit om tandarts-specialist te worden. Hij houdt zich uitsluitend bezig met dit onderdeel van de tandheelkunde en is daar dus erg ervaren in.
Van der Meulen, geboren en getogen te Joure, genoot zijn tandartsopleiding van 1979 tot 1985 aan de Rijksuniversiteit Groningen. Daarna werkte hij een jaar als algemeen tandarts in het stadscentrum van Keulen, Duitsland. Hierna werd hij geselecteerd voor de specialistenopleiding tot orthodontist, wederom aan de Rijksuniversiteit Groningen van 1986 tot 1990. In 1990 vestigde hij zich als orthodontist in Leeuwarden en trad toe tot het Schisisteam Friesland. Hij is het langst zittende lid in het Schisisteam Friesland. In 2007 heeft hij een website gemaakt voor het schisisteam: www.schisisteamfriesland.nl
Sinds 1990 is Van der Meulen lid van het Schisisteam Friesland
Orthodontist Van der Meulen heeft zijn praktijk in het centrum van Leeuwarden, aan de Schrans 57 – 59. Wie te ver van Leeuwarden af woont, kan terecht bij de orthodontisten in Drachten, Heerenveen, Sneek en Harlingen. Deze orthodontisten ontvangen altijd een verslag van het schisisspreekuur.
Ontstaan en gevolgen van de schisis
Als het mensen-embryo nog maar 8 weken oud is en 3 centimer lang ziet een frontale doorsnede door het gezicht er als volgt uit:
Bovenin zijn nog juist links en rechts de ogen te zien. Midden bovenin het neustussenschot. Daaronder de twee helften van het gehemelte. Daaronder de tong.
Neustussenschot en de beide helften van het gehemelte zijn al bij elkaar in de buurt gegroeid, maar zijn nog niet met elkaar verbonden. Als alles normaal verloopt ‘versmelten’ ze met elkaar en gaan een geheel vormen.
Als het niet helemaal volgens plan verloopt, blijven er stukken los van elkaar.
Er blijven dan spleten over. Schisis betekent spleet.
De schisis loopt door tot in de neus.
Een gipsmodel van een dubbelzijdige schisis ziet er zo uit:
In het midden zit het neustussenschot. Dat is los gebleven van de beide kaakhelften. De neusholte is verbonden met de mondholte. Het voorste stukje van de bovenkaak (de premaxilla) steekt ver vooruit.
Bijvoorbeeld met een simpele Leukopor pleister kan de premaxilla naar achteren geduwd worden:
Meer dan 300 jaar geleden, in 1790, duwde dokter Desault de premaxilla terug op vergelijkbare wijze:
Hij was toen al in staat om een dubbele schisis in één operatie te sluiten.
De lip wordt door de plastisch chirurg operatief gesloten:
De schisis heeft ingrijpende effecten op het gebit
De bovenkaak is aan de kant van de schisis wat naar binnen gedraaid.
De bovenkaaksgroei blijft gedurende de groeifase wat beperkt door het littekenweefsel van de operatie.
Gelukkig opereert de plastisch chirurg van het Schisisteam Friesland, dr. J.J. van der Biezen (foto hiernaast), heel subtiel, zodat deze effecten erg beperkt zijn.
De tweede snijtand aan de kant van de schisis ontbreekt vaak of is ook gespleten.
De onderkaak ontwikkelt zich wel normaal en groeit daarom soms de bovenkaak voorbij.
In het bot van de bovenkaak ontbreekt een stuk.
De kaakchirurg van het team, dr. K. Heydenrijk, brengt dan daar stukjes bot aan om het gat op te vullen. Dat bot wordt uit de bekkenkam (heup) gehaald. Het beste tijdstip daarvoor is vlak voor de doorbraak van de blijvende hoektand in de bovenkaak. De hoektand moet door het bottransplantaat doorbreken. Dan komt het goed ‘vast’ te zitten.
Voordat de kaakchirurg bot in de kaakspleet transplanteert, moet de bovenkaak in model gebracht worden. Dan komt de orthodontist in beeld. Het naar binnen gedraaide gedeelte van de bovenkaak moet weer uitgelijnd worden.
De wisselfase bepaalt de start van de behandeling:
Hiernaast staat schematisch aangegeven hoe de wisseling verloopt van 8 tot 12 jaar.
Als de bovenhoektand ‘op stoom’ begint te komen,
moet het bottransplantaat in de kaakspleet worden aangebracht door de kaakchirurg.
Van tevoren moet de orthodontist de bovenkaak weer ‘in model’ hebben gebracht.
Daarom start de orthodontist vaak al als het kind met een schisis 9 jaar oud is. Dan zijn er vaak nog 12 melktanden en –kiezen in de mond aanwezig.
Deze orthodontische behandeling wordt volledig vergoed uit de basisverzekering.
Met zo’n uitneembare beugel kan het naar binnen gedraaide stuk van de bovenkaak geleidelijk weer naar buiten gedraaid worden op circa 9 jarige leeftijd.
Let op de manier waarop deze beugel open gaat.
Beugels die de groei van de bovenkaak afremmen, zoals ‘blokbeugels’ of de normale ‘buitenboord-beugel’ worden vermeden bij de behandeling van schisis, want de bovenkaaksgroei is immers al geremd door het littekenweefsel van de lip- en kaak-sluitings-operaties.
Deze beugel wordt niet toegepast bij kinderen met een schisis.
Maar deze wel:
De Delaire headgear, een heel bijzondere ‘buitenboord-beugel’.
Deze hoeft alleen tijdens de nacht gedragen te worden. Hij steunt op het voorhoofd en de kin en trekt via elastiekjes de bovenkaak naar voren. De bovenkaak heeft dan meestal al een vaste ‘blokjes-beugel’.
Het ontbreken van de tweede snijtand in de bovenkaak kan op twee manieren worden opgelost. Soms kan de tandenrij in de bovenkaak met eigen tanden en kiezen gesloten worden, zoals in het voorbeeld hieronder. De hoektanden staan dan naast de middelste grote snijtanden in de bovenkaak. Dit hoeft niet erg op te vallen:
Symmetrie is belangrijk voor het uiterlijk en de esthetiek.
Als er voldoende gewisseld is, wordt er vaste apparatuur toegepast, ook wel de blokjes- of slotjes-beugel.
Hier ontbreekt 1 tand en toch valt het niet erg op.
Poetsen!
Een probleem is vaak dat de kinderen de apparatuur onvoldoende schoonhouden. Er wordt slecht gepoetst. Ook de ouders/verzorgers moeten hier goed op letten!
Deze beugel is heel erg smerig. De wittige plak op de tanden en de beugel is een grote bedreiging voor het tandglazuur. De bacteriën in de tandplak eten suikers uit de mond en ‘plassen’ melkzuur uit. Dit melkzuur onttrekt kalk aan het tandglazuur met deze ontkalkingen als gevolg:
Hier rust natuurlijk ook een verantwoordelijkheid bij de ouder(s)/verzorger(s)!
Hierboven, bij deze dubbele schisis, ontbreken 2 snijtanden. Hier wordt de ruimte opengehouden, om later met kunsttanden op te laten vullen door de tandarts.
Tegenwoordig zullen we eerder besluiten om ontbrekende tanden te vervangen, omdat de prothetische voorzieningen beter zijn geworden.
Etsbruggen zijn een prima oplossing. Dit wordt bij schisis volledig vergoed uit de basisverzekering.
De volgende foto’s zijn van tandarts Hans Scholtanus uit Wergea en laat de stappen zien waarin een kunsttand kan worden opgebouwd. De tandarts als beeldhouwer!
Het blauwe is een rubberdoek om alles droog te houden.
Een glasfiberdraad vormt de basis van deze etsbrug.
Met composiet (met glaspartikeltjes gevulde kunsthars)
wordt de tand in de juiste kleuren en transparanties
opgebouwd door de tandarts.
Het resultaat mag er zijn:
Na een jaar in functie ziet het er nog prima uit:
Met dank aan tandarts Hans Scholtanus uit Wergea,
tevens docent aan de tandartsenopleiding te Groningen.
Na het 18de jaar, als de groei echt achter de rug is, zijn implantaten een alternatief.
Het kind met een schisis, de ouder(s)/verzorger(s) zijn samen met de orthodontist jarenlang bezig om tot een goed eindresultaat te komen. Het is teamwerk!
Schisisteam Friesland organiseert elk jaar in november een voorlichtingsavond voor de ouder(s)/verzorger(s) en voor de oudere kinderen in de nieuwe aula van het MCL.
Orthodontist Van der Meulen vindt het een prachtig vak en erg dankbaar werk!
Dr. J.J. van der Biezen, plastisch chirurg en B.D. van der Meulen van Schisisteam Friesland
Ouders met kinderen worden ontvangen op het schisisspreekuur in het MCL
De tandheelkundig specialisten orthodontist en kaakchirurg tijdens het schisisspreekuur
B.D. van der Meulen